Wydanie opinii negatywnej przez biegłego może być konieczne. Biegły może również dojść do wniosku, że wobec pandemii koronawirusa przyjęcie przez kierownika zasady kontynuacji działalności nie jest właściwe. Wówczas jest on zobowiązany do wydania opinii negatywnej (par. 21 KSB 570 (Z)). W tym przypadku nie ma znaczenia kwestia A skoro niedawno było na tutejszych łamach i o tym, że ani redaktor, ani korektor, który tekst poprawia, ani mechanik, który okręt naprawia, nie mogą być zatrudniani na umowę o dzieło — dziś pogłębiamy wątpliwości: czy biegły rewident wykonuje swe czynności na dzieło czy na zlecenie? wyrok Sądu Najwyższego z 5 marca 2019 r Zgodnie z art. 156 ust. 1 ustawy, rzeczoznawca majątkowy sporządza na piśmie opinię o wartości nieruchomości w formie operatu szacunkowego. Ten sam rzeczoznawca majątkowy ma prawo sporządzać opracowania i ekspertyzy niestanowiące operatu szacunkowego, a dotyczące ośmiu jednoznacznie wskazanych obszarów tematycznych (art. 174 ust Skutkiem złożenia przedmiotowego wniosku jest obowiązek sądu do sporządzenia uzasadnienia wyroku. Zasadniczo przepis art. 423 § 1 przewiduje na to czas 14 dni (w tym również w tych szczególnych przypadkach w KPK, gdy sporządzenie uzasadnienia wyroku następuje z urzędu), jednakże w razie niemożności sporządzenia uzasadnienia wyroku w terminie prezes sądu może przedłużyć ten Sąd zauważył, że strona skarżąca pomimo wątpliwości co do operatu nie podjęła czynności mających na celu jego weryfikację w zakresie, w jakim jego sporządzenie wymaga wiadomości specjalnych; nie przedłożyła ani kontroperatu, ani wniosku o weryfikację prawidłowości sporządzenia operatu szacunkowego przez wystąpienie do Przygotujemy dla Ciebie profesjonalne odwołanie od decyzji ZUS w sprawie renty i wyjaśnimy wszystkie wątpliwości związane z procedurą ubiegania się o rentę. Skorzystaj z fachowej pomocy specjalistów w sprawach ubezpieczeń społecznych. Zadzwoń 502 619 281 / napisz kancelaria@zawartka.pl. nej na sporządzenie opinii do sprawy FOZZ-u. Niestety, zdarzenie to – oczy-wiście niezgodne z procedurą i z dekre-tem o należnościach świadków i bie-głych (Dz.U. Nr 45 z 1950) – znalazło kontynuację. W niektórych okręgach sądowych zasięganie opinii biegłych za-częto nawet traktować w sposób opisa- ojLSQ. Jeśli wynagrodzenie za sporządzenie opinii przez biegłego jest wynagrodzeniem za wykonaną pracę, to nie stanowi ono przychodu za korzystanie z praw autorskich lub rozporządzanie tymi prawami. W konsekwencji do wynagrodzenia za wydanie ww. opinii nie będą miały zastosowania koszty uzyskania przychodów, tj. w wysokości 50% uzyskanego przychodu. Tak zinterpretował przepisy Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 27 lutego 2017 r., Sprawa dotyczyła podatnika, który jest zatrudniony na umowę o pracę na pełen etat. Dodatkowo w 2015 roku został powołany na biegłego sądowego w postępowaniach cywilnych w zakresie spółdzielczości mieszkaniowej i od 2016 roku pełni tą funkcję oraz wykonuje opinie na zlecenie sądów. Zlecenia te są odpłatne. Zarówno organy powołujące go do pracy jak i strony procesowe nie mogą wpływać na treść opinii. Każda ekspertyza wykonana przez biegłego ma swój indywidualny charakter. Od 1 listopada 2016 roku podatnik prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, a główny rodzaj działalności to „Działalność rachunkowo-księgowa, doradztwo podatkowe”. Opinia biegłego jest tworzona swobodnie i spełnia przesłanki z ogólnej definicji utworu z art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim, tzn. jest dziełem w postaci dokumentu. Na tym tle podatnik zwrócił się do organu podatkowego z pytaniem, czy wykonując jako biegły sądowy opinie dla sądów i innych organów państwa, może skorzystać z 50% kosztów uzyskania przychodów. Prezentując własne stanowisko wskazał, że opinie biegłego sądowego są tworzone swobodnie, bezstronnie i spełniają przesłanki z ogólnej definicji utworu. Opinii biegłego sądowego nie można uznać za dokumenty czy materiały urzędowe: sądy nie są urzędami, ale organami władzy państwowej, a opinie nie są „materiałami urzędowymi”. Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM Organ uznał to stanowisko za nieprawidłowe. Jego zdaniem, zastosowanie kosztów uzyskania przychodów w wysokości 50% jest możliwe wówczas, gdy dana osoba uzyska przychód za wykonanie dzieła będącego przedmiotem prawa autorskiego lub pokrewnego oraz gdy twórca dokona rozporządzenia prawami autorskimi do swojego utworu, czyli gdy przechodzą one na zleceniodawcę lub gdy udziela licencji na korzystanie z nich. Wykonywanie pracy twórczej nie oznacza bowiem automatycznie powstania utworu i przejścia praw z tego tytułu. Treść przepisu rozporządzenia, odnoszącego się do wynagrodzenia biegłych, w sposób jednoznaczny wskazuje, że wynagrodzenie biegłego jest wynagrodzeniem za wykonaną przez niego pracę, nie jest natomiast wynagrodzeniem z tytułu rozporządzenia przez twórcę prawami autorskimi do utworu. Patrycja Łukasiewicz Przygotuj się do stosowania nowych przepisów! Poradnik prezentuje praktyczne wskazówki, w jaki sposób dostosować się do zmian w podatkach i wynagrodzeniach wprowadzanych nowelizacją Polskiego Ładu. Tyko teraz książka + ebook w PREZENCIE Biegłym sądowym jest osoba, która posiada doświadczenie zawodowe i odpowiednią wiedzę w danym zakresie. Jest ekspertem w zakresie swojej działalności powoływanym w postępowaniu sądowym w celu przedstawiania fachowych opinii o okolicznościach mających znaczenie dla sprawy, a których wyjaśnienie wymaga specjalistycznej wiedzy. 1. Kto może zostać biegłym sądowym? 2. Biegły musi być ekspertem i kulturalnym człowiekiem 3. Zachowanie biegłego podlega ocenie sądu 4. Biegły piastuje ważną funkcję i musi o tym pamiętać 5. Ustanowienie biegłego 6. Rodzaje biegłych sądowych 7. Obowiązki biegłego 8. Jak wygląda praca biegłego sądowego? 9. Zasięganie opinii biegłego lub instytucji 10. Dopuszczenie dowodu z opinii biegłego 11. Obowiązek pełnienia czynności biegłego 12. Biegły a ocena jakości materiału dowodowego 13. Wyrok Sądu Apelacyjnego 14. Oddalenie wniosku dowodowego 15. Wyrok Sądu Najwyższego 16. Dowód był nieprzydatny, a wręcz niedopuszczalny 17. Wynagrodzenie biegłego 18. Wynagrodzenie czy koszty? 19. Czy opinia biegłego jest wiążąca dla sądu? 20. Opinia niepełna lub niejasna, sprzeczne opinie 21. Czy można podważyć opinię biegłego? 22. Zarzuty do opinii 23. Co jeśli nie uda się zakwestionować opinii? 24. Opinia fałszywa, nierzetelna lub wydana z nieusprawiedliwionym opóźnieniem 25. Procedura 26. Wyłączenie biegłego 27. Opinia biegłego 28. Zwolnienie z funkcji biegłego 29. Lista biegłych sądowych Kto może zostać biegłym sądowym?Zgodnie z § 12 rozporządzenia, biegłym może być ustanowiona osoba, która:korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich;ukończyła 25 lat życia;posiada teoretyczne i praktyczne wiadomości specjalne w danej gałęzi nauki, techniki, sztuki, rzemiosła, a także innej umiejętności, dla której ma być ustanowiona;daje rękojmię należytego wykonywania obowiązków biegłego;wyrazi zgodę na ustanowienie jej wiadomości specjalnych powinno być wykazane dokumentami lub innymi dowodami. Ocena, czy posiadanie wiadomości specjalnych zostało dostatecznie wykazane, należy natomiast do prezesa sądu stanowi osoba, która chce zostać biegłym tłumaczem języka migowego. Może nią bowiem zostać tylko osoba, która ukończyła 21 lat życia oraz posiada „Certyfikat drugi – „T2” – tłumacz przysięgły w zakresie języka migowego” lub tytuł eksperta tego języka wydany przez Polski Związek Głuchych (§ 13 rozporządzenia).Biegły musi być ekspertem i kulturalnym człowiekiemOpinie biegłych często są kluczowym dowodem w postępowaniach sądowych. Jeśli są one bowiem sporządzone fachowo i rzetelnie, sędziowie opierają na nich uzasadnienia orzeczeń. Nawet jednak idealne merytorycznie ekspertyzy nie mogą być traktowane w pełni poważnie, gdy biegły wyraża w nich swoje prywatne poglądy czy nieprzychylnie odnosi się do stron sceptycznym podejściem sądu, możemy się spotkać np. gdy w treści opinii biegły narzeka, że ma daleko na oględziny. Strony się spóźniały, musiał on zatem wynająć pokój w hotelu i w pośpiechu myć zęby. Dalsze wywody, nawet gdyby miały sens i były fachowe, stracą z całą pewnością na wartości przy takim wstępie. Te niedotyczące sprawy sformułowania eksperta na pewno miałyby bowiem wpływ na ogólną ocenę opinii i sceptycyzm sądu w przyznaniu jej przymiotu biegłego podlega ocenie sąduKonsekwencji prywatnych wtrąceń biegłego może być jednak więcej. I to nie dla strony postępowania, ale dla samego eksperta. Tak uznał ostatnio Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, który wyrokiem z dnia 5 czerwca 2018 roku oddalił skargę na decyzję ministra sprawiedliwości w przedmiocie zwolnienia biegłego z funkcji z powodu utraty rękojmi należytego wykonywania obowiązków zawodowych (VI SA/Wa 393/18).Postępowanie wobec eksperta wszczęte zostało przez Prezesa Sądu Okręgowego w Gdańsku. Poddał on analizie jego dwie opinie sporządzone na zlecenie sądu w Toruniu oraz Mrągowie. Poza treścią merytoryczną zawierały one wiele nieprzystających do powagi sądu, niekulturalnych i ironicznych sformułowań kierowanych pod adresem stron. Nie były to pierwsze przewinienia tego biegłego. Wcześniej wysyłał on do stażysty sądowego oraz sędziego referenta w innej sprawie pisma krytykujące ocenę przygotowanej przez niego związku z tym Prezes kilkukrotnie zwrócił biegłemu uwagę. Następnie wezwał go do zmiany sposobu wyrażania swojego zdania na temat przedmiotu postępowania, stron oraz działania organów władzy sądowniczej. Ekspert pozostał jednak przy swoim stylu formułowania wypowiedzi. Taka postawa eksperta nie dała wyboru Prezesowi Sądu Okręgowego w Gdańsku. Wydał on zatem decyzję o zwolnieniu biegłego z pełnienia funkcji. Rozstrzygnięcie to zostało utrzymane w mocy przez ministra sprawiedliwości, a następnie przez Wojewódzki Sąd ustnie motywy rozstrzygnięcia, sędzia sprawozdawca wskazał, że biegły wykroczył poza merytoryczne stwierdzenia. Niedopuszczalne jest – zdaniem sądu – formułowanie w opiniach personalnej oceny czy krytyki uczestników procesu. Za okoliczność obciążającą uznano ponadto fakt, że biegły nie reagował na kierowane pod jego adresem piastuje ważną funkcję i musi o tym pamiętaćWyrok nie jest jeszcze prawomocny. Może zostać uchylony przez Naczelny Sąd Administracyjny. Będzie tak, jeśli ten stwierdzi uchybienia w toku postępowania w I instancji. Jednak już pierwsze rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie powinny stanowić przestrogę dla biegłych. Muszą oni pamiętać, że piastują doniosłą i istotną funkcję. Ich opinie mają bowiem często decydujący wpływ na wynik sprawy, a co za tym idzie, na prawa i obowiązki obywateli. Dlatego też powinni zachowywać się z należytą powagą. Muszą formułować wyłącznie merytoryczne oceny przedstawionego im stanu faktycznego. W przeciwnym razie mogą bowiem utracić swoje biegłegoZgodnie z § 1 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie biegłych sądowych (dalej jako „rozporządzenie”), biegłych sądowych ustanawia przy sądzie okręgowym prezes tego sądu na okres 5 lat. Okres ustanowienia upływa z końcem roku kalendarzowego. Biegli ustanawiani są dla poszczególnych gałęzi nauki, techniki, sztuki, rzemiosła, a także innych umiejętności. Jeśli osoba, która ma zostać ustanowiona biegłym, jest zatrudniona, wymaga się zasięgnięcia opinii zakładu pracy zatrudniającego tę osobę. Natomiast do ustanowienia biegłym osoby wykonującej wolny zawód wymagane jest zasięgnięcie opinii organizacji zawodowej, do której osoba ta należy (§ 3 rozporządzenia).W razie potrzeby ustanowienia biegłego prezes może w szczególności zwrócić się do właściwych stowarzyszeń lub organizacji zawodowych, przedsiębiorstw państwowych, instytucji, szkół wyższych oraz urzędów państwowych o wskazanie osób posiadających teoretyczne i praktyczne wiadomości specjalne w danej gałęzi nauki, techniki, sztuki, rzemiosła, a także innych umiejętności (§ 14 rozporządzenia).Rodzaje biegłych sądowychKodeks postępowania karnego i kodeks postępowania cywilnego wyróżniają trzy rodzaje biegłych sądowych. Należą do nich: biegli sądowi, czyli osoby wpisane na listę sądu okręgowego, biegli ad hoc, czyli biegli powoływani do konkretnej sprawy orazinstytucje biegłegoDo najważniejszych obowiązków biegłego sądowego należy przede wszystkim wydanie opinii na temat związany ze sprawą. Jest to możliwe dzięki przeprowadzeniu odpowiednich badań i wyciągnięciu z nich odpowiednich wniosków. Umożliwia to udzielenie odpowiedzi na stawiane przez sąd pytania. Opinie biegłych są zatem dowodem o szczególnym znaczeniu dla wyniku postępowania. Mimo że przepisy prawa nie precyzują, że przy wyrokowaniu sąd powinien kierować się zawartymi w opinii wnioskami, to jednak ocena przydatności dowodu należy do sądu. Zgodnie z § 5 rozporządzenia biegły nie może odmówić wykonania należących do jego obowiązków czynności w okręgu sądu okręgowego, przy którym został ustanowiony, zleconych przez sąd lub organ prowadzący postępowanie przygotowawcze w sprawach karnych, z wyjątkiem wypadków określonych w przepisach regulujących postępowanie przed tymi przysługuje za wykonanie czynności wynagrodzenie w wysokości określonej odrębnymi przepisami (§ 11 rozporządzenia).Co istotne, biegły jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić prezesa o każdej zmianie swego adresu i zamierzonej przerwie w wykonywaniu czynności przez okres dłuższy niż 3 miesiące. Nadzór nad biegłymi sprawuje natomiast prezes sądu wygląda praca biegłego sądowego?Biegły w postępowaniu karnym pełni funkcję pomocnika organu procesowego. Udziela specjalistycznych informacji dowodowych. Pomaga w rozstrzygnięciu sprawy. Jak wygląda takie opiniowanie? Czy istnieją w tym zakresie jakieś ograniczenia?Zasięganie opinii biegłego lub instytucjiZgodnie z art. 193 § 1 ustawy Kodeks postępowania karnego (dalej jako „kpk”), jeżeli stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy wymaga wiadomości specjalnych, zasięga się opinii biegłego sądowego albo biegłych. W celu wydania opinii można też zwrócić się do instytucji naukowej lub specjalistycznej (art. 193 § 2 kpk). Przepisy te normują dopuszczalność, a wręcz wymóg skorzystania w procesie karnym z opinii specjalistów, gdy dla stwierdzenia danej okoliczności niezbędne jest posiadanie wiedzy specjalnej. Wiedza ta obejmuje takie wiadomości faktyczne czy praktyczne, które wykraczają poza przeciętne umiejętności. Jako okoliczności, które wymagają stwierdzenia przy wykorzystaniu opinii biegłego, są przyjmowane np. poczytalność podejrzanego czy rodzaj i stopień uszkodzeń przypadku powołania biegłych z zakresu różnych specjalności o tym, czy mają oni przeprowadzić badania wspólnie i wydać jedną wspólną opinię, czy opinie odrębne, rozstrzyga organ procesowy powołujący biegłych. Stanowi o tym art. 193 § 3 dowodu z opinii biegłegoO dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego wydaje się postanowienie. Należy w nim wskazać:imię, nazwisko i specjalność biegłego lub biegłych, a w wypadku opinii instytucji, w razie potrzeby, specjalność i kwalifikacje osób, które powinny wziąć udział w przeprowadzeniu ekspertyzy;przedmiot i zakres ekspertyzy ze sformułowaniem, w miarę potrzeby, pytań szczegółowych;termin dostarczenia opinii (art. 194 kpk).Zakres ekspertyzy polega na wskazaniu, jakiego rodzaju kwestie mają zostać wyjaśnione. Tym samym przedmiot ekspertyzy nie może być ograniczony do wskazania samej tezy dowodowej. Powinien natomiast zakreślać taki obszar opiniowania, który jest niezbędny z punktu widzenia danej sprawy i stawianego wymogu posiadanych wiadomości specjalnych. Na zakres przygotowywanej opinii ma wpływ wskazany biegłemu materiał dowodowy. Ma on stanowić podstawę opiniowania. W postanowieniu o powołaniu biegłego powinno się także określić pytania szczegółowe. Co do zasady, wybór metody przeprowadzenia ekspertyzy pozostaje w wyłącznej kompetencji biegłego. Rezygnacja z wyboru danej metody badawczej jest natomiast dopuszczalna jedynie wtedy, gdy w świetle okoliczności sprawy nasuwają się rozsądne wątpliwości co do tego, czy rezygnacja z przeprowadzenia określonych badań nie wpłynęła negatywnie na oceny i wnioski przedstawione przez biegłych (postanowienie Sądu Najwyższego z 3 sierpnia 2006 r., sygn. III KK 445/05).Obowiązek pełnienia czynności biegłegoDo pełnienia czynności biegłego jest obowiązany nie tylko biegły sądowy, lecz także każda osoba, o której wiadomo, że ma odpowiednią wiedzę w danej dziedzinie (art. 195 kpk). Użycie przez ustawodawcę sformułowania „nie tylko biegły sądowy, ale i każda osoba, o której wiadomo, że ma odpowiednią wiedzę” wskazuje wprost, że ustawodawca przewidział pełnienie funkcji biegłego przez dwie kategorie podmiotów: biegłych sądowych oraz biegłych ad sądowym jest osoba wpisana na listę biegłych. Kwestię tę szczegółowo reguluje rozporządzenie ministra sprawiedliwości w sprawie biegłych sądowych. Reguluje ono warunki wpisania na listę biegłych sądowych oraz procedurę powoływania i odwoływania biegłych. Natomiast biegłym ad hoc może być każda osoba, o której wiadomo, że ma wiedzę w danej do zasady, biegły sądowy nie może odmówić wykonania należących do jego obowiązków czynności. Przyjmuje się zatem, że pełnienie funkcji biegłego jest obowiązkiem prawnym. Uchylenie się od niego (aby było skuteczne i niepowodujące sankcji) nie może mieć wobec tego charakteru a ocena jakości materiału dowodowegoSąd Okręgowy uznał oskarżonego za winnego tego, że działając w zamiarze bezpośrednim pozbawienia życia, zadał uderzenia pięścią w okolicę głowy, powodując obrażenia w obrębie głowy w postaci podbiegnięć krwawych w powłokach twarzy w okolicy czołowej prawej: nosa, oczodołu i policzka po stronie prawej oraz w okolicy podoczodołowej lewej, niewielkie otarcia naskórka na obu małżowinach usznych oraz w czerwieni wargowej dolnej wargi ust z raną tłuczoną błony śluzowej dolnej wargi po stronie prawej, które spowodowały rozstrój zdrowia i naruszenie czynności narządów ciała pokrzywdzonej na czas poniżej 7 wywierając ucisk ręką na przednią powierzchnię szyi pokrzywdzonej spowodował u niej obrażenia ciała w postaci otarć naskórka w powłokach przedniej powierzchni szyi, z wylewami krwawymi w mięśniach szyi, błonie śluzowej wejścia do krtani oraz w błonie śluzowej krtani, ze złamaniem obu rogów górnych chrząstki tarczowej krtani, doprowadzając do uduszenia gwałtownego wskutek zadławienia, czym spowodował zgon. Została mu wymierzona kara 13 lat pozbawienia wolności, zaliczając na jej poczet okres rzeczywistego pozbawienia wolności obu apelacjach obrońcy zarzucili obrazę art. 170 § 1 pkt 5 kpk przez oddalenie wniosku o uzupełniające przesłuchanie biegłych psychiatrów i psychologa. Kwestionowali również ustalenia, że oskarżony działał z zamiarem bezpośrednim obrońcy wnieśli o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania albo zmianę zaskarżonego orzeczenia przez przyjęcie, iż oskarżony dopuścił się przypisanego czynu z zamiarem ewentualnym. Obrona wnosiła też alternatywnie o przyjęcie nieumyślnego spowodowania śmierci Sądu ApelacyjnegoSąd Apelacyjny dopuścił dowód z uzupełniającej ustnej opinii biegłych psychiatrów i po wysłuchaniu biegłych wniósł o wydanie przez biegłego psychologa uzupełniającej pisemnej opinii "na okoliczność analizy procesu decyzyjnego oskarżonego w czasie popełnienia czynu, oceny analizy przebiegu procesu myślowego w czasie składania wyjaśnień celem odpowiedzi na pytanie, czy oskarżony w swych wyjaśnieniach wybiela się tzn. umniejsza swoją odpowiedzialność, czy też jego wyjaśnienia mają charakter wyjaśnień prawdziwych".Kolejno wniesiono o przeprowadzenie tego dowodu "celem zbadania osobistych przeżyć oskarżonego w chwili popełnienia czynu".Oddalenie wniosku dowodowegoSąd odwoławczy postanowił "na podstawie art. 201 kpk oddalić wniosek dowodowy obrońcy oskarżonego, albowiem nie kwestionuje on opinii biegłego psychologa jako niepełnej bądź niejasnej, zawnioskowany zaś dowód nie jest przydatny do stwierdzenia okoliczności określonej w tezie dowodowej, albowiem ocena wiarygodności dowodu, w tym wyjaśnień oskarżonego należy do sądu orzekającego a nie biegłego psychologa. Z opinii biegłego psychologa wynika zaś, że poziom intelektualny oskarżonego mieścił się w przedziale normy, rozumienie norm społecznych przez niego było zachowane i był w stanie postępować zgodnie z nimi. Zatem z treści opinii nie wynika, by zachodziła konieczność jej uzupełnienia bądź przeprowadzenia dodatkowych badań."Następnie wyrokiem Sąd Apelacyjny utrzymał w mocy wyrok Sądu jednobrzmiących kasacjach obrońcy oskarżonego zarzucili "rażące naruszenie przez Sąd odwoławczy przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na treść wyroku, poprzez niedopuszczenie dowodu z uzupełniającej pisemnej opinii psychologicznej odnośnie oskarżonego. W sytuacji niepełnej opinii psychologicznej uzyskanej w toku postępowania przygotowawczego, a zwłaszcza braku rozważań i wniosków odnośnie zdolności badanego do postrzegania, zapamiętywania i odtwarzania spostrzeżeń oraz skłonności ewentualnie braku skłonności do konfabulacji przy uwzględnieniu okoliczności, tj. stanu upojenia alkoholowego, a także sytuacji stresowej, która mogła świadczyć o silnym wzburzeniu oskarżonego w trakcie zdarzenia, przy uwzględnieniu oświadczenia biegłej psycholog na rozprawie przed Sądem Apelacyjnym, że możliwe jest wydanie takiej uzupełniającej opinii po zapoznaniu się przez biegłą z treścią wyjaśnień oskarżonego, złożonych w toku postępowania sądowego."Obrońcy wnieśli o uchylenie obu wyroków i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego w pisemnej odpowiedzi na kasacje wniósł o ich oddalenie jako oczywiście Sądu NajwyższegoNa wstępie podkreślić należy, że w apelacjach nie kwestionowano stanowiska Sądu Okręgowego o braku podstaw do przyjęcia, że oskarżony działał pod wpływem silnego wzburzenia, a więc do rozważenia jego zachowania na gruncie art. 148 § 4 kk. Kwestia takiego stanu nie pojawiła się we wnioskach dowodowych obrońców na rozprawie apelacyjnej. Dlatego sąd odwoławczy, rozpoznając złożone wnioski, nie musiał rozważać, czy przedmiotem wypowiedzi psychologa powinna być i ta również zwrócić uwagę, że wprawdzie biegła psycholog uwarunkowała wypowiedzenie się co do wiarygodności wyjaśnień oskarżonego swoją obecnością przy ich składaniu, to następnie zastrzegła, że "nie jest to moje zdanie."Wreszcie zaakcentowania wymaga, że niezależnie od tego, iż tezy wniosków dowodowych obrońców z rozprawy apelacyjnej odbiegają od okoliczności wskazywanych w zarzucie, na jakie miałby wypowiedzieć się psycholog, to wspólną cechą oczekiwanej przez obrońców wypowiedzi biegłej miałoby być faktyczne zastąpienie Sądu w jego roli procesowej. Sąd Apelacyjny jasno wypowiedział to w swoim postanowieniu, przytoczonym był nieprzydatny, a wręcz niedopuszczalnyNależałoby tylko dodać, że dowód na podane przez obrońców okoliczności był nie tyle nieprzydatny (art. 170 § 1 pkt 3 kpk), ile wprost niedopuszczalny (170 § 1 pkt 1 kpk) lub niemożliwy do przeprowadzenia (art. 170 § 1 pkt 4 kpk). Wszak obrońcom chodziło o odtworzenie procesu decyzyjnego oskarżonego w czasie czynu, analizy procesu myślowego w czasie składania wyjaśnień, zbadanie osobistych przeżyć oskarżonego w chwili czynu, czyli o zadanie niemożliwe do wykonania przez biegłego psychologa. Zaś odpowiedź na pytanie, czy oskarżony "wybiela się, tzn. umniejsza swą odpowiedzialność", należy do sądu. Wobec oczywistej niemożności dopuszczenia dowodu z opinii psychologa na te okoliczności, w zarzucie kasacji inaczej ujęto okoliczności, na które miałaby wypowiedzieć się biegła, ale i tak chodziło o to, aby to biegła oceniła wiarygodność i przydatność wyjaśnień oskarżonego do czynienia ustaleń zauważenia wymaga, że w kasacjach nie kwestionowano już ustalenia, iż oskarżony co najmniej przez 6 minut, ze znaczną siłą uciskał szyję pokrzywdzonej, realizując w ten sposób zamiar bezpośredni przytoczonych względów uznano kasacje za oczywiście bezzasadne, oddalając je na Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2019 r., sygnatura III KK 540/18Wynagrodzenie biegłegoSkorzystanie z pomocy biegłego w toku postępowania karnego bardzo często wiąże się nie tylko z koniecznością oczekiwania na ekspertyzę, ale również z dużymi kosztami. W zależności od użytych przez biegłego metod badawczych czy czasu przeznaczonego na sporządzenie opinii mogą to być zarówno grosze, jak i bajońskie czy koszty?Art. 618f § 1 kpk wymienia 2 rodzaje należności przysługujących biegłemu – wynagrodzenie oraz zwrot wydatków niezbędnych dla wydania opinii. Ta pierwsza będzie związana z samą osobą biegłego i z rodzajem wykonywanej przez niego pracy. Stanowi to pewnego rodzaju ekwiwalent za poświęcenie własnego czasu, pracy i zdolności. Zgodnie bowiem z tymi wytycznymi sąd będzie ustalał wysokość wynagrodzenia – § 3. Zwrot kosztów przysługuje biegłemu, jeżeli przy sporządzaniu ekspertyzy lub podczas wykonywania badań wyłożył on z własnej kieszeni potrzebne środki. W takiej sytuacji sąd nie szacuje poniesionych kosztów. Jedynie sprawdza, czy są należycie udokumentowane. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dn. w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu karnym w § 8 wskazuje, że wydatki biegły dokumentuje za pomocą faktur lub rachunków albo kopii tych dokumentów, a w razie ich braku – za pomocą opinia biegłego jest wiążąca dla sądu?Jak już wspomniano, sąd musi zwrócić się do biegłego, jeśli dojdzie do przekonania, że okoliczność mająca istotne znaczenie dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy można wyjaśnić tylko w wyniku wykorzystania specjalistycznej wiedzy ekspertów. W takim przypadku dowód z opinii biegłego z uwagi na składnik wiadomości specjalnych jest dowodem tego rodzaju, że nie może być zastąpiony inną czynnością dowodową ani wnioskowaniem na podstawie innych ustalonych faktów (wyrok Sądu Najwyższego z 3 lutego 2010 r., sygn. II PK 192/09).Tym samym opinia wydana przez biegłych może stanowić kluczowy dowód w sprawie. Jednak sama opinia podlega takiej samej ocenie sądu jak każdy inny dowód przeprowadzony w sprawie. Oznacza to, że istnieje możliwość jej zakwestionowania. Należy jednak pamiętać, że fakt, iż opinia biegłego w postępowaniu nie jest dla strony przekonująca, nie zawsze stanowi podstawę dopuszczenia opinii uzupełniającej lub nowej. Jeśli opinia, zdaniem sądu, będzie przekonująca, a przy tym będzie jasna, pełna i nie będzie zawierała sprzeczności, przeciwne twierdzenie strony nie będzie stanowiło skutecznej podstawy odwoławczej (postanowienie Sądu Najwyższego z 20 kwietnia 2017 r., sygn. II KK 79/17).Opinia niepełna lub niejasna, sprzeczne opinieZgodnie z art. 201 kpk, jeżeli opinia jest niepełna lub niejasna albo gdy zachodzi sprzeczność w samej opinii lub między różnymi opiniami w tej samej sprawie, można wezwać ponownie tych samych biegłych lub powołać innych. Jako kwalifikatory opinii ustawodawca w przepisie wskazał wprost trzy okoliczności. Są nimi:zupełność,jasność, element oceny, tj. dysponowanie przez biegłego wiadomościami specjalnymi w celu stwierdzenia danej okoliczności, nie wynika z treści art. 201 kpk. Jest jednak równie ważny. Można go wyinterpretować z art. 193 kpk. Ujawnienie okoliczności w postaci niejasności, niepełności czy sprzeczności opinii nakłada na organ procesowy konieczność wezwania ponownie biegłych (tych samych) do zasięgnięcia opinii innych biegłych. Organ procesowy nie może bowiem danej okoliczności (która wymaga wiadomości specjalnych) ustalić samodzielnie przez odrzucenie wszystkich opinii i przyjęcie własnego stanowiska w danej kwestii (wyrok Sądu Najwyższego z 3 marca 1981 r., sygn. IV KR 271/80).Czy można podważyć opinię biegłego?Jeśli zdaniem sądu opinia biegłego posiada braki lub wady, to nie można jej uznać za wiarygodny dowód. Tym samym sąd zażąda uzupełniającej opinii od tych samych biegłych lub powoła nowych (art. 201 kpk). Co istotne, nie każde uchybienie zawarte w opinii sądowej stanowi przeszkodę do tego, aby opinia ta stanowiła podstawę rozstrzygnięcia sądu (np. brak załącznika). Stąd mogą uzupełnić ją biegli. W istocie więc podważenie opinii z punktu widzenia jej merytorycznej treści daje dopiero szanse na to, aby sąd przychylił się do wniosku o powołanie nowego biegłego. Co należy więc zrobić? Przede wszystkim – zgłosić zarzuty do opinii w postaci pisma procesowego. Można tym samym żądać uzupełnienia sporządzonej przez biegłego opinii albo powołania innego do opiniiPrzede wszystkim należy pamiętać, że zarzuty do opinii biegłego powinny się koncentrować na wartości merytorycznej opinii. Innymi słowy: należy rozważyć, czy wybrane przez biegłego metody były słuszne i czy wnioski z nich wyciągnięte są prawidłowe. Warto również zwrócić uwagę na ewentualne błędy w wyliczeniach biegłego. Mogą nimi być np. omyłkowo podane wartości lub zawyżone bądź zaniżone dane względem stanu zarzuty, należy także pamiętać, że biegły nie może sam z własnej inicjatywy przeprowadzić żadnego dodatkowego dowodu. Oznacza to, że nie jest on uprawniony do jego uzupełnienia np. poprzez przesłuchanie świadków. Nawet jeżeli biegły uzna, że przekazany mu materiał dowodowy jest niewystarczający. Biegły przy sporządzaniu opinii zobowiązany jest bowiem do korzystania z zebranego przez sąd materiału dowodowego. Nie ma uprawnień do dokonywania dodatkowych ustaleń we własnym zakresie. Należy również przypomnieć, że biegły nie może dokonywać oceny stanu faktycznego (np. poprzez ocenę przydatności danego dowodu, np. zeznań świadka). Nie może również wydawać ostatecznych rozstrzygnięć w jeśli nie uda się zakwestionować opinii?Może się również zdarzyć, że podniesione zarzuty dotyczące opinii biegłego nie spotkały się z aprobatą składu orzekającego. Wówczas warto wziąć pod uwagę kwestię sporządzenia prywatnej opinii. Następnie należy dołączyć ją do akt sprawy. Opinia prywatna nie ma waloru dowodu z opinii biegłego sądowego. Stanowi jednak dowód z dokumentu prywatnego. Wnioski zawarte w takiej opinii sąd musi rozważyć i ocenić. Tym samym opinia prywatna może poddać w wątpliwość opinię biegłego sądowego. Może również doprowadzić do sporządzenia opinii przez innego fałszywa, nierzetelna lub wydana z nieusprawiedliwionym opóźnieniemSporządzenie fałszywej opinii skutkuje 2 sankcjami. Po pierwsze, nie przysługuje za taką opinię wynagrodzenie ani zwrot jakichkolwiek kosztów. Po drugie, biegłemu grozi w takiej sytuacji odpowiedzialność karna z art. 233 § 4 kk. Absurdalne byłoby bowiem przyznanie wynagrodzenia za sporządzenie fałszywej opinii z jednoczesną penalizacją takiego opinii jest zdecydowanie ocenna. Naganność znacznego nieusprawiedliwionego opóźnienia będzie zależała natomiast od upływu czasu. Kodeks nie precyzuje, jakie cechy opinii kwalifikują ją jako nierzetelną. Ekspertyza może być z kolei nierzetelna częściowo lub całkowicie. W sposób mniej lub bardziej rażący. W takiej sytuacji to sąd powinien bacznie przyjrzeć się dokumentowi. Następnie – po odpowiednim oszacowaniu – zdecydować o zmniejszeniu wynagrodzenia lub nawet o odstąpieniu od niego oraz od zwrotu jest jedynie nieusprawiedliwione opóźnienie biegłego i to nie każde, a tylko znaczne. Dlatego też nie każde nieusprawiedliwione opóźnienie będzie mogło skutkować – choćby minimalnym – zmniejszeniem wynagrodzenia. Nieuzasadnione przekroczenie granic czasowych na tyle rażące, że ucierpi na tym zasada szybkości procesu, może skutkować decyzją sądu o odstąpieniu od wynagrodzenia i zwrotu poniesionych przez biegłego kosztów.[1]ProceduraPrzede wszystkim – na wniosek... Stosuje się bowiem odpowiednio przepisy dotyczące zwrotu kosztów podróży przysługujące świadkom. Organ prowadzący postępowanie powinien pouczyć biegłego o sposobie i czasie złożenia właściwego podania. W przeciwnym razie zastosowanie znajdzie art. 16 § 1 in fine kpk. Błędne pouczenie albo jego brak nie będą zatem mogły skutkować negatywnymi konsekwencjami dla biegłego. Co do zasady powinien on wnieść (ustnie do protokołu lub na piśmie) o przyznanie wynagrodzenia i zwrot kosztów na podstawie przedłożonego przez niego rachunku w ciągu 3 dni od dnia zakończenia czynności z udziałem osoby uprawnionej do tych należności. Jeżeli czynność miałaby polegać na pisemnym przedstawieniu opinii bez np. stawiennictwa w sądzie, powyższy termin biegnie od dnia wywiązania się z nałożonego obowiązku, tj. od dnia przedłożenia pisemnego dokumentu organowi prowadzącemu postępowanie.[2]Wyłączenie biegłegoZgodnie z art. 196 § 1 kpk, biegłymi nie mogą być:obrońcy albo adwokaci lub radcowie prawni – co do faktów, o których dowiedzieli się udzielając porady prawnej zatrzymanemu lub prowadząc sprawę;duchowni – co do faktów, o których dowiedzieli się przy spowiedzi,osoby najbliższe dla oskarżonego;świadkowie, którzy w innej toczącej się sprawie są oskarżeni o współudział w przestępstwie objętym postępowaniem;osoby pozostające z oskarżonym w szczególnie bliskim stosunku podlegają także osoby, do których odnoszą się odpowiednie analogiczne przyczyny wyłączenia jak do sędziego, z pewnym ich ograniczeniem. Mowa o przyczynach wymienionych w art. 40 § 1 pkt 1-3 i 5 kpk. Są one następujące:sprawa dotyczy biegłego bezpośrednio;biegły jest małżonkiem strony lub pokrzywdzonego albo ich obrońcy, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego albo pozostaje we wspólnym pożyciu z jedną z tych osób;jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej aż do stopnia pomiędzy dziećmi rodzeństwa osób wymienionych w pkt 2 albo jest związany z jedną z tych osób węzłem przysposobienia, opieki lub kuratel;brał udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy strony, albo prowadził postępowanie z bycia biegłym są także osoby powołane w sprawie w charakterze świadków oraz osoby, które były świadkiem nastąpi ujawnienie przyczyny wyłączenia biegłego, wówczas wydana przez niego opinia nie stanowi dowodu. Na miejsce biegłego wyłączonego powołuje się natomiast innego biegłego (art. 196 § 2 kpk). W przypadku gdy ujawnią się powody osłabiające zaufanie do wiedzy lub bezstronności biegłego albo inne ważne powody, powołuje się innego biegłego. Stanowi o tym art. 196 § 3 biegłegoZgodnie z art. 200 kpk, w zależności od polecenia organu procesowego biegły składa opinię ustnie lub na piśmie. Opinia taka powinna zawierać:imię, nazwisko, stopień i tytuł naukowy, specjalność i stanowisko zawodowe biegłego;imiona i nazwiska oraz pozostałe dane innych osób, które uczestniczyły w przeprowadzeniu ekspertyzy, ze wskazaniem czynności dokonanych przez każdą z nich;w wypadku opinii instytucji – także pełną nazwę i siedzibę instytucji;czas przeprowadzonych badań oraz datę wydania opinii;sprawozdanie z przeprowadzonych czynności i spostrzeżeń oraz oparte na nich wnioski;podpisy wszystkich biegłych, którzy uczestniczyli w wydaniu opinia jest niepełna lub niejasna albo gdy zachodzi sprzeczność w samej opinii lub między różnymi opiniami w tej samej sprawie, można wezwać ponownie tych samych biegłych lub powołać innych (art. 201 kpk).Zwolnienie z funkcji biegłegoZgodnie z § 6 rozporządzenia, prezes sądu okręgowego zwalnia z funkcji biegłego:na jego prośbę;jeżeli biegły utracił warunki do pełnienia tej funkcji albo gdy zostanie stwierdzone, że w chwili ustanowienia warunkom tym nie odpowiadał i nadal im nie prezes sądu może zwolnić z funkcji biegłego z ważnych powodów. W szczególności jeżeli nienależycie wykonuje on swoje czynności. W przypadku zwolnienia biegłego z jego funkcji prezes jest obowiązany wysłuchać biegłego. Chyba że okazałoby się to biegłych sądowychPrezes sądu prowadzi listy biegłych sądowych według poszczególnych gałęzi nauki, techniki, sztuki, rzemiosła, a także innych umiejętności oraz wykazy biegłych sądowych na kartach założonych dla każdego biegłego. W listach i wykazach podaje się adres biegłego. Jest tam również oprócz tego termin, do którego został ustanowiony. Są tam też zamieszczone także inne dane dotyczące specjalizacji (§ 8 ust. 1 rozporządzenia).Biegły skreślany jest z listy oraz usuwana jest jego karta z wykazu:z chwilą zwolnienia z funkcji;w razie śmierci;z upływem okresu ustanowienia biegłego, chyba że nastąpiło ponowne biegłych sądowych są dostępne dla zainteresowanych w sekretariatach sądowych. W szczególności listy te udostępnia się stronom, uczestnikom postępowania oraz organom prowadzącym postępowanie przygotowawcze w sprawach karnych i sądom styczniu każdego roku prezes podaje do wiadomości sądom rejonowym w okręgu sądu okręgowego oraz Ministerstwu Sprawiedliwości listy biegłych sądowych. Zawiadamia także niezwłocznie o każdej zmianie listy oraz o wszczęciu wobec tych osób postępowania karnego albo o ubezwłasnowolnienie (§ 9 rozporządzenia).[1] K. Nowicki [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Skorupka, Warszawa 2018, s. 1850.[2] Ibidem, s. 1853. Przepisy procedury karnej przewidują możliwość prowadzenia polemiki z treścią opinii biegłego powołanego w sprawie – między innymi polegającą na możliwości uzupełniającego przesłuchania biegłego, zobowiązania go do sporządzenia pisemnego uzupełnienia opinii, a nawet powołania nowego biegłego w sprawie i doprowadzenia do konfrontacji biegłych. Zgodnie z treścią przepisu art. 201 Kodeksu postępowania karnego można wskazane wnioski zgłosić wówczas gdy opinia złożona w sprawie jest niepełna, niejasna oraz zawiera wewnętrzne sprzeczności. Dowód z opinii biegłegoPrzeprowadzenie dowodu z opinii biegłego niejednokrotnie przesądza o wyniku danego postępowania karnego, z uwagi na fakt iż biegły wypowiadając się w kwestiach wymagających wiadomości specjalnych w danej materii dokonuje ustaleń, które potem sąd może przywoływać w uzasadnieniu wyroku. Należy jednak wskazać, iż to czy sąd obdarzy dowód z opinii biegłego pełną wiarygodnością zależy wyłącznie od jego indywidualnej oceny, albowiem z mocy prawa taki dowód nie jest ważniejszy od innych dowodów, ani nie ma również nadanego waloru pełnej przekonywalności. Powyższe ustalenie oznacza, iż sąd nie ma obowiązku automatycznie i bezkrytycznie przyjmować (akceptować) przedłożoną mu przez biegłego opinię, w szczególności jeżeli jest ona (w szerokim tego słowa znaczeniu) w jakiś sposób wadliwa. Należy wskazać, iż przepisy procedury karnej przewidują możliwość uzupełnienia takiej opinii lub jej poprawy (konwalidacji).Możliwość powołania innych biegłych Zgodnie z treścią przepisu art. 201 Kodeksu postępowania karnego, jeżeli opinia jest niepełna, niejasna albo gdy zachodzi sprzeczność w samej opinii lub między różnymi opiniami biegłych w tej samej sprawie, można wezwać ponownie tych samych biegłych lub powołać innych. Użyty zwrot bezosobowy „można powołać” skierowany jest do sądu (lub organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze), który ocenia treść takiego dowodu i jednocześnie może działać z urzędu lub na wniosek strony. Należy zatem wskazać, iż w razie wątpliwości co do treści pisemnej opinii biegłego może wnosić o jego uzupełniające przesłuchanie, lub o zobowiązanie tego biegłego do sporządzenia pisemnej opinii uzupełniającej jego poprzednie wywody. Możliwe jest również doprowadzenie do sytuacji powołania nowego biegłego w sprawie, a nawet możliwe jest doprowadzenie do następczej konfrontacji między powołanymi w sprawie biegłymi (wypowiadającymi się w tym samym przedmiocie). Obowiązkiem sądu (lub organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze) jest weryfikacja merytoryczna dowodów, które są przeprowadzane. Teoretycznie zatem organy te czuwają nad tym, aby dana opinia biegłego był pozbawiona wad. Należy jednak podkreślić konieczność aktywnej postawy strony w tym zakresie. Ma ona możliwość zapoznania się z treścią takiej opinii, a nawet zrobieniem jej fotokopii lub ksera. Istotne jest aby strona zainteresowana poddała analizie taką opinię, ma ona bowiem prawo ustosunkować się do takiej opinii. Uzupełnienie opinii biegłegoW tym kontekście należy wskazać, iż istnieją 3 zasadnicze przesłanki ustawowe, które można podnosić wnioskując o uzupełnienie opinii biegłego (względnie o powołanie nowego biegłego w tej sprawie): a) opinia jest niepełna b) opinia jest niejasna b) opinia jest sprzeczna wewnętrznie Należy wskazać, iż wniosek taki nie jest dla organu obligujący, ale jeśli zawiera on trafne argumenty (lub trafną polemikę z opinią) to organ powinien raczej go uwzględnić w imię dążenia do poznania prawdy również serwis: Sprawy karne Zgodnie z przyjętym orzecznictwem Sądu Najwyższego opinia jest niepełna jeżeli opiera się na niewystarczającym materiale dowodowym, nie uwzględnia wszystkich możliwych wariantów dotyczących przebiegu zdarzeń, nie odpowiada na wszystkie zadane pytania. Opinia jest również niepełna jeżeli zawiera samą konkluzję (wnioski końcowe) bez wykazania na jakiej podstawie biegły do tych wniosków doszedł, bez opisu metod i sposobu przeprowadzenia danych również serwis: Kodeks karny Z kolei opinia jest niejasna jeżeli sposób w jaki jest napisana nie pozwala zrozumieć mechanizmu sformułowania wniosków końcowych, kiedy uzasadnienie zawiera nielogiczne bądź sprzeczne argumenty. Opinia jest również niejasna jeżeli sformułowane wnioski końcowe są alternatywnie sformułowane (to znaczy wskazują, przykładowo iż kierowca jest winny lub nie), kiedy zawierają zastrzeżenia nie pozwalające ustalić rzeczywistego stanowiska biegłego w danej konkretnej sprawie. Z oczywistych powodów najmniej wątpliwości powstaje w odniesieniu do wykazania tego, jakie są cechy wewnętrznie sprzecznej opinii opinii. Chodzi naturalnie o taką sytuację gdy argumenty przedstawione w uzasadnieniu opinii są sprzeczne z sformułowanym wnioskiem końcowym, gdy same wnioski końcowe opinii są ze sobą sprzeczne a także ogólnie gdy w treści uzasadnienia opinii znajdują się sprzeczne ze sobą również serwis: Wykroczenia Opinia biegłego wydawana w toku postępowania sądowego niejednokrotnie stanowi jeden z najistotniejszych dowodów przyczyniających się do rozstrzygnięcia sporu cywilnego. Biegły jako osoba posiadająca wiedzę specjalistyczną ma zapewnić fachową i bezstronną ocenę wskazanego przez sąd zagadnienia. Obowiązek sporządzenia opinii nie ma jednak charakteru bezwzględnego. Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego przewidują szereg przypadków, w których osoba powołana do wydania opinii może odmówić jej sporządzenia, bądź też podlega wyłączeniu z uwagi na szczególne okoliczności Odmowa sporządzenia opinii przez przepisy proceduralne przewidują dwie kategorie przypadków, w których biegły sądowy ma możliwość odmowy sporządzenia zleconej przez sąd opinii. Pierwszą kategorię przyczyn stanowią sytuacje uprawniające świadka do odmowy składania zeznań. Biegły może odmówić sporządzenia opinii w danej sprawie, jeżeli stroną lub uczestnikiem postępowania jest osoba pozostające z nim w odpowiednio bliskim stopniu pokrewieństwa. Dotyczy to kategorii najbliższych krewnych biegłego, do których zgodnie z art. 261 § 1 zalicza się wstępnych (rodziców, dziadków, pradziadków), zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki), rodzeństwo oraz powinowatych w tej samej linii lub stopniu (m. in. teściów, szwagra, bratową). Prawo do odmowy sporządzenia opinii przysługuje także, w sytuacji gdy stroną postępowania jest osoba przysposobiona przez biegłego, np. adoptowany syn. Ponadto szczególnej ochronie w procesie cywilnym podlega stosunek małżeństwa. Biegły nie ma obowiązku wydania opinii jeżeli w sprawie uczestniczy jego małżonek. Warto podkreślić, że prawo do odmowy sporządzenia opinii przysługuje także w przypadku ustania małżeństwa bądź rozwiązania stosunku przysposobienia. W razie wystąpienia wskazanego w Kodeksie postępowania cywilnego stosunku rodzinnego, uzasadniającego skorzystanie przez biegłego z prawa odmowy sporządzenia opinii w danej sprawie, ustalenia Sądu orzekającego ograniczają się do sprawdzenia czy ów stosunek rodzinny rzeczywiście występuje. Nie ma zatem możliwości nakazania biegłemu wykonania opinii we wskazanych powyżej przypadkach. W literaturze powszechnie przyjmuje się, że uprawnienia biegłego są analogiczne do uprawnień przysługujących świadkom. Biegły ma zatem prawo odmówić odpowiedzi na zadane mu pytanie, jeżeli mógłby w ten sposób narazić siebie bądź swoich bliskich na odpowiedzialność karną, dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową, hańbę, a także jeżeli udzielenie odpowiedzi na pytanie wiązałoby się z pogwałceniem obowiązującej go tajemnicy zawodowej. Zaistnienie przesłanek uzasadniających odmowę odpowiedzi na pytanie podlega ocenie sądu orzekającego. Przyjmuje się jednak, iż prawo do odmowy sporządzenia opinii nie przysługuje w przypadku, gdy stroną postępowania jest osoba faktycznie pozostająca z biegłym we wspólnym pożyciu (konkubinacie). Tego rodzaju stosunek osobisty może jednak stanowić podstawę do wyłączenia biegłego na podstawie art. 49 o czym będzie mowa w dalszej części Przeszkody uniemożliwiające biegłemu wydanie omówionych powyżej możliwości uchylenia się przez biegłego od obowiązku, z uwagi na pozostawanie w stosunku rodzinnym ze stroną postępowania, wyróżnia się także drugą kategorię powodów uzasadniających odmowę sporządzenia opinii. Należą do nich zgodnie z dyspozycją art. 280 przeszkody, które uniemożliwiają jej wydanie. Kodeks postępowania cywilnego nie zawiera żadnego katalogu wskazanych przyczyn, a zatem w razie powołania się przez biegłego na brak możliwości sporządzenia opinii każdorazowo będzie to podlegać ocenie sądu orzekającego. W literaturze podkreśla się, że odmowy sporządzenia opinii nie uzasadnia jej czasochłonność lub szczególnie skomplikowany charakter. Do realnych przyczyn uniemożliwiających sporządzenie opinii należy jednak zaliczyć np. długotrwałą chorobę, długoterminowy wyjazd, bądź nadmiar obowiązków związanych z przygotowaniem ekspertyz zleconych biegłemu w innych, wcześniejszych postępowaniach. Ponadto odmowa sporządzenia opinii może być uzasadniona z przyczyn niezależnych od biegłego. Tego rodzaju podstawę stanowią względy techniczne np. źle zebrany materiał dowodowy, zbyt mała próbka materiału badawczego, jak również brak wymaganej wiedzy specjalistycznej lub sprzętu niezbędnego do wykonania stosownych badań. Z omawianych uprawnień mogą skorzystać zarówno stali biegli sądowi jak i eksperci powoływani ad hoc. W przypadku skorzystania przez biegłego z prawa do odmowy sporządzenia opinii, powinien on umotywować swój wniosek, wskazując oraz w miarę możliwości uprawdopodabniając przyczynę odmowy. Uzasadnienie wniosku jest szczególnie ważne, gdyż jak powszechnie przyjmuje się w orzecznictwie, postanowienie sądu odmawiające zwolnienia z obowiązku wykonania opinii nie podlega zaskarżeniu w drodze zażalenia. Ponadto w razie nieuzasadnionej odmowy jej sporządzenia, sąd może ukarać biegłego grzywną do wysokości Wyłączenie biegłego z mocy ustawy lub na wniosek od możliwości uchylenia się od sporządzenia opinii, biegły sądowy podlega wyłączeniu w sytuacjach wskazanych przez art. 48 i 49 Kodeksu postępowania cywilnego. Do wyłączenia biegłego stosuje się analogicznie przepisy dotyczące wyłączenia sędziego. Wobec powyższego należy wyróżnić dwa rodzaje podstaw wyłączenia. Pewne z nich - bezwzględne podstawy wyłączenia zostały wskazane w art. 48 który uniemożliwia biegłemu sądowemu sporządzenie opinii w danym postępowaniu, jeżeli:jest stroną lub pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziaływa na jego prawa lub obowiązki;sprawa dotyczy jego małżonka (także byłego), krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia oraz osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli, także po ustaniu tego lub jest pełnomocnikiem albo był radcą prawnym jednej ze stron w danej razie zaistnienia którejś z powyższych przyczyn, biegły jest wyłączony z mocy ustawy na każdym etapie postępowania, także niezależnie od tego na jakim etapie znajdują się powierzone mu przez sąd czynności. Jeśli w sprawie występują bezwzględne przyczyny wyłączenia, biegły powinien niezwłocznie powiadomić od tym sąd orzekający. O wyłączenie biegłego, na mocy art. 281 mogą ponadto wnosić strony postępowania. Dotyczy to zarówno z przyczyny wskazanych w art. 48 jak również sytuacji gdy istnieje "okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności" biegłego w danej sprawie. Uprawnienia strony do żądania wyłączenia powstają z chwilą wyznaczenia biegłego. W literaturze podkreśla się, że podstawą wyłączenia mogą być stosunki o charakterze emocjonalnym, takie jak osobista znajomość, niechęć lub sympatia. Oprócz powiązań osobistych wyłączenie może uzasadniać pozostawanie w powiązaniu gospodarczym, bądź stosunku służbowym. Katalog przyczyn wyłączenia na bazie art. 49 jest otwarty i ma na celu zagwarantowanie sporządzenia bezstronnej i obiektywnej opinii. Jednakże, zasadność wniosku o wyłączenie wniesionego na podstawie art. 281 w zw. z art. 49. każdorazowo podlega ocenie sądu. Należy wskazać, że w przypadku wyłączenia biegłego na wniosek strony występuje podwójny reżim prawny. Strona nie jest ograniczona terminowo, bowiem jeśli zachodzą bezwzględne przyczyny wyłączenia określone w art. 48 przyjmuje się, iż wniosek nie jest wówczas formalnie potrzebny, a wyłączenie następuje z mocy prawa. Natomiast w przypadku innych okoliczności, wyłączenia można żądać do ukończenia przez biegłego powierzonych mu czynności. Ponadto w razie zgłoszenia wniosku po przystąpieniu przez biegłego do sporządzenia opinii, wnioskodawca musi uprawdopodobnić, że przyczyna wyłączenia nie była mu wcześniej znana lub też powstała Skutki wyłączenia jak w przypadku odmowy sporządzenia opinii, na postanowienie oddalające wniosek o wyłączenie biegłego nie przysługuje zażalenia. Sąd orzekający nie ma zatem obowiązku uzasadnienia postanowienia, którym odmówił wyłączenia biegłego. Warto jednak podkreślić, że omawiane rozstrzygnięcie będzie pozostawało w zakresie kontroli dokonywanej przez sąd II instancji w postępowaniu apelacyjnym. Bezpodstawna odmowa wyłączenia biegłego stanowi istotne uchybienie proceduralne i może być podstawą do wniesienia apelacji. Jeżeli biegły został wyłączony po przedłożeniu opinii, wykonane przez niego czynności zostaną uznane za niebyłe. Nie stanowią dowodu i nie będą brane pod uwagę w dalszym toku postępowania cywilnego. Warto zatem odpowiednio wcześnie poinformować sąd o wystąpieniu przyczyn uzasadniających wyłączenie biegłego. Pozwala to przyspieszyć postępowanie sądowe oraz uchronić eksperta przed koniecznością wykonania skomplikowanej i czasochłonnej opinii, która następnie nie będzie mogła zostać wykorzystana w toku Jerzy Krotoski Artykuł sponsorowany 2019-01-28 8:01:57 Wiele osób, stając przed koniecznością przeprowadzenia wyceny nieruchomości, zadaje przed jej zleceniem pytania dotyczące czasu, jaki potrzebny jest na przygotowanie operatu szacunkowego – pisemnego opracowania, w którym dokonana zostaje kompleksowa wycena. Wbrew jednak temu, jak chcieliby zlecający jej wydanie, nie jest możliwe w każdym wypadku określenie precyzyjnego terminu, w jakim możliwe będzie dokonanie wyceny. Poza czynnikami zmiennymi, zależnymi od zlecającego wykonanie operatu oraz rzeczoznawcy majątkowego (takimi jak między innymi – możliwość ustalenia terminu oględzin nieruchomości, czas dostarczenia niezbędnej dokumentacji, obłożenie rzeczoznawcy innymi obowiązkami zawodowymi), zawsze brać pod uwagę należy także te czynniki, które bezpośrednio dotyczą wycenianej nieruchomości oraz mogą utrudniać, a czasem nawet uniemożliwiać przeprowadzenie wyceny nieruchomości w krótkim czasie. Warto zatem dowiedzieć się, na czym tak właściwie polega wycena domu czy mieszkania i jakie czynności składają się na cały ten proces. Co składa się na wycenę nieruchomości? Dokonanie prawidłowej wyceny nieruchomości oraz sporządzenie odpowiadającego wymogom prawa operatu szacunkowego, wymaga dochowania szeregu warunków, standardów i wytycznych. Każdą wycenę nieruchomości poprzedzać muszą jej oględziny, które przeprowadza osobiście rzeczoznawca majątkowy. W przypadku wyceny nieruchomości zabudowanych może też zajść potrzeba poszerzenia oględzin o udział biegłych innych specjalności (np. z zakresu budownictwa, architektury, konstruktorów), którzy wypowiedzą się na temat stanu technicznego budynków oraz ewentualnych jego wad, które mogą wpływać na wartość rynkową. Dokonanie oględzin poprzedza właściwy etap przygotowywania wyceny, polegający na analizie rynku transakcyjnego nieruchomości oraz odnalezieniu i ustaleniu nieruchomości podobnych, które były przedmiotem obrotu w ostatnim czasie. W oparciu o uzyskane w ten sposób dane rzeczoznawca majątkowy może przystąpić do dalszego etapu prac, polegającego na zastosowaniu odpowiednich wskaźników korygujących, w oparciu o nietypowe i niestandardowe cechy i właściwości nieruchomości, które wpływać będą na jej wartość. Dopiero po przeprowadzeniu tego rodzaju czynności możliwe jest wskazanie rynkowej wartości wycenianej nieruchomości. Wycena nieruchomości a opinia biegłego sądowego W wielu przypadkach potrzeba wyceny nieruchomości zachodzi dopiero w toku postępowania sądowego, co dotyczy w szczególności spraw o dział spadku, podział majątku wspólnego oraz zniesienie współwłasności. Operat szacunkowy, niezbędny dla wydania przez sąd orzeczenia, sporządza wówczas rzeczoznawca majątkowy będący jednocześnie biegłym sądowym. Dokonywane jest to zawsze na zlecenie sądu, w oparciu o wydane wcześniej postanowienie dowodowe. Terminy wydania opinii sądowej znacznie przekraczają jednak te, które potrzebuje rzeczoznawca majątkowy na sporządzenie operatu prywatnego. Różnica czasowa związana jest z jednej strony z koniecznością zapewnienia obiegu dokumentów sądowych, z drugiej strony z kolei z tym, że nie każdy rzeczoznawca może pełnić funkcję biegłego sądowego i ich liczba jest ograniczona. Komentarze

ile czasu ma biegły na sporządzenie opinii